Oceniając Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Business Centre Club dostrzega ogrom pracy, który został wykonany pod kierownictwem wicepremiera Morawieckiego. Dobrze, że taki dokument został stworzony i poddany konsultacji. Zawarta jest w nim próba przełożenia politycznej „filozofii” oraz deklaracji wyborczych nowej władzy na kierunki działań rządu w sferze gospodarczej. Pomoże to obywatelom ocenić wyznaczone kierunki i zweryfikować plany względem ich realizacji.
Przychylnie oceniamy odwagę w stawianiu nowatorskich celów, rozmach przedsięwzięć realizacyjnych oraz oparcie strategii o dokumenty ONZ i UE, zwłaszcza Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Zasadne wydaje się wyraźne podkreślenie w Strategii zagrożeń dla rozwoju gospodarki:
- słabość instytucji państwowych
- niski poziom oszczędności obywateli
- niską skłonność Polaków do inwestowania i innowacji
- słabą jakość prawa i wymiaru sprawiedliwości
- skomplikowany system podatkowy
- nadmierną biurokrację, zbyt dużą liczbę koncesji i zezwoleń blokujących przedsiębiorczość
- zbyt wiele instytucji kontrolnych (40) oraz uciążliwość kontroli i kar
- niską efektywność administracji państwowej
- brak stosownych zapisów dotyczących domniemania niewinności przedsiębiorcy i jego prawa do błędu.
Te i inne zagrożenia sygnalizował Gospodarczy Gabinet Cieni BCC od wielu lat. Pozytywne są deklaracje Strategii dotyczące zwiększenia inwestycji do 25% PKB w długim horyzoncie czasowym, konieczność silnego pobudzenia oszczędności krajowych i eliminowanie deficytu finansów publicznych, również utworzenie centralnego ośrodka studiów strategicznych czy poprawienia jakości stanowionego prawa i partycypacji obywateli w jego budowie, jako drogi dodatkowego wspierania sektora obywatelskiego i współpracy z sektorem publicznym. Zapisy strategii w dużym stopniu odsłaniają zamiary rządu, redukując tym samym nieprzewidywalność polityki gospodarczej i zmniejszając ryzyko złych decyzji przedsiębiorców.
Uważna analiza kierunków Strategii oraz doświadczenia praktyczne BCC upoważniają do złożenia w kontekście Strategii określonych uzupełnień.
Proponujemy:
- Precyzyjne określenie źródeł finansowania strategii. Przedstawienie metod podniesienia krajowych oszczędności o proponowane 10% PKB, w tym stworzenie systemu zachęt i narzędzi umożliwiających pobudzenie oszczędności gospodarstw domowych. Opracowanie kampanii mającej na celu uświadomienie społeczeństwu konieczności zwiększenia oszczędności krajowych.
- Rozważenie propozycji dotyczących reform finansów publicznych, zwłaszcza w części wydatków prawnie zdeterminowanych (tzw. sztywnych) oraz przygotowanie pogłębionej analizy realności proponowanego obniżenia deficytu finansów publicznych do 2030 roku.
- Przyjęcie założenia o obniżeniu w najbliższych 10–15 latach relacji rynkowego długu publicznego do PKB oraz zmianę krajowych reguł liczenia deficytu państwa i rynkowego długu publicznego na takie same jak ESA 2010, przyjęte dla krajów UE przez Eurostat w 2013 r.
- Przygotowanie i wdrożenie pakietu uproszczeń dla małych i średnich przedsiębiorstw.
- Przyjęcie zasad reformy kształcenia wyższego i zawodowego. Zmianę systemu finansowania nauki, szczególnie jednostek naukowo-badawczych w celu stymulowania współpracy z przemysłem.
- Uzupełnienie Strategii o program, który zapobiegnie przewidywanemu przez demografów bardzo dużemu i dość szybkiemu spadkowi liczby ludności Polski do połowy obecnego wieku. Powinien to być program dużo bardziej efektywny niż 500+.
- Przygotowanie wizji rozwoju systemu ubezpieczeń społecznych, w tym procesu ograniczania przywilejów emerytalnych i podwyższenia wieku emerytalnego.
- Doprecyzowanie rozdziału Strategii pn. „Program Budowy Kapitału”, m.in. w kontekście propozycji finansowania inwestycji za pomocą dłużnych papierów wartościowych, emitowanych przez polskie firmy oraz przez Pracownicze Programy Emerytalne.
- Nadanie znacznie większej rangi rozwojowi odnawialnych źródeł energii (OZE), by oddalić groźbę przeinwestowania w energetykę węglową. Wyraźne nakreślenie podejścia rządu do energetyki jądrowej. Uwzględnienie w systemie rozwoju tzw. energetyki rolnej.
- Likwidację politycznego nadzoru nad spółkami Skarbu Państwa.
- Uporządkowanie nadzoru właścicielskiego nad szpitalami.
- Włączenie do Strategii bankowości spółdzielczej.
- Dopracowanie roli i zadań samorządu terytorialnego w realizacji Planu i Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.
- Nadanie większej rangi dialogowi społecznemu, zwiększającemu zaufanie obywateli do państwa i porozumienie ponad podziałami politycznymi oraz rozwijającemu partnerstwo publiczno-prywatne.
- Doprecyzowanie zagadnień związanych z poprawą skuteczności promocji przedsiębiorców i gospodarki polskiej za granicą.
- Opracowanie i wdrożenie nowych rozwiązań wyrównujących standardy infrastrukturalne w Polsce ze standardami Unii Europejskiej.
- Przeprowadzenie rozróżnienia między wysoką innowacyjnością polskiej gospodarki a niską innowacyjnością polskiego sektora B&R, koniecznego dla prawidłowego określenia operacyjnych kierunków działania rządu w realizacji Strategii.
- Przeprowadzenie rozróżnienia między niskimi płacami za godzinę pracy w Polsce a wysokimi kosztami pracy na jednostkę produktu przy określaniu czynników wpływających na wzrost PKB.
- Bardziej konkretne sformułowanie metod realizacji Strategii, z precyzyjnym przedstawieniem analiz wskazujących na to, że zaproponowane działania są w stanie rządowe cele osiągnąć.
- Jednoznaczne określenie zasad odchodzenia od „Polski resortowej”, tj. warunków udziału poszczególnych ministerstw w realizacji Strategii przez rząd.
- Bardziej wyraźne odniesienie się Strategii do tzw. pomocy dla frankowiczów, przedwyborczych deklaracji wprowadzenia kwoty wolnej od podatku PIT i obniżenia wieku emerytalnego.
Szczegółowe komentarze do wybranych postulatów w załączeniu (s. 5-14).
