W kontekście wydania przez zastępcę Prokuratora Generalnego i prokuratora Prokuratury Krajowej polecenia ograniczania do minimum postępowań sprawdzających i jak najszybszego wdrażania postępowań karnych wobec wznawiających działalność przedsiębiorców, przypomnieć należy, iż wszelkie obostrzenia w ramach tzw. lockdownu nakładane są na przedsiębiorców poprzez rozporządzenia.

Tymczasem art. 22 Konstytucji jasno wskazuje, iż ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy. Nietrudno zatem dojść do wniosku, iż przepisy rozporządzeń, jako sprzeczne z aktem prawnym najwyższej rangi w naszym kraju, są nieskuteczne i nie mogą być wiążące dla przedsiębiorców. Powyższe potwierdzają wyroki sądów.

Odnosząc się do sugerowanej przez prokuratora kwalifikacji z art. 165 Kodeksu karnego wskazać należy, iż przestępstwo to należy do grupy przestępstw narażenia konkretnego na niebezpieczeństwo. Zachowanie sprawcy musi wywołać określone, konkretne i dające się udowodnić niebezpieczeństwo dla chronionego dobra prawnego. Jak wynika z orzecznictwa sądów, dla bytu tego przestępstwa nie wystarczy niebezpieczeństwo abstrakcyjne i nieokreślone, ale konieczne jest wystąpienie okoliczności szczególnie niebezpiecznych. Chodzi tu o rzeczywiste, realne i faktyczne niebezpieczeństwo, a nie hipotetyczne. Ponadto, niebezpieczeństwo to musi występować aktualnie i nie może być zależne od wystąpienia pewnych warunków.

Potwierdzają to orzeczenia sądów m.in.: wyrok Sądu Najwyższego z 12.6.1987 r., III KR 205/87, OSNPG 1988, Nr 8, poz. 79, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 11.10.2012 r., II AKa 165/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15.2.2005 r., II AKz 48/05, Prok. i Pr. 2005, Nr 11, poz. 22, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 13.12.1992 r., II AKr 116/92, OSA 1993, Nr 10, poz. 55), postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15.2.2005 r., II AKz 48/05, OSA 2006, Nr 4, poz. 19.

Słusznie podnosi się w orzecznictwie, że: „Niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjentów szpitala powodowane nietrzeźwością dyżurnego lekarza jest abstrakcyjne i nieokreślone”. Podobnie w przypadku wznowienia działalności przedsiębiorstwa, uzasadnione jest przyjęcie, iż niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia jego klientów jest abstrakcyjne i nieokreślone, a zatem trudno mówić o popełnieniu przestępstwa. Gdyby przyjąć bowiem inaczej, każdy kto prowadzi jakąkolwiek działalność biznesową czy aktywność społeczną (np. spotykając się ze znajomymi) – nawet zgodnie z obowiązującymi obostrzeniami administracyjnymi prawo karne jest niezależne od zakazów administracyjnych – mógłby odpowiadać za przestępstwo z art. 165 k.k. Byłby to oczywiście absurd.

Wydawanie tego typu wytycznych, w świetle powyższej argumentacji, jak również mając na względzie naczelne zasady postępowania karnego – w tym zasadę obiektywizmu i legalizmu, zasadę domniemania niewinności oraz zasadę rozstrzygania wszelkich wątpliwości na korzyść oskarżonego – jest bardzo niepokojącą praktyką, nie licującą ze standardami demokratycznego państwa prawa.

Kontakt z ekspertem:

Radosław Płonka
ekspert BCC ds. prawa gospodarczego
tel. 501 177 515
e-mail: radoslaw.plonka@bcc.org.pl

Kontakt:

Emil Muciński
rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
tel. 602 571 395
e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl