4 marca 2022 r. została opublikowana Decyzja Wykonawcza Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzająca istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkująca wprowadzeniem tymczasowej ochrony.

Decyzja Wykonawcza Rady (UE) zapewnia legalność pobytu (poprzez przyznanie tzw. ochrony czasowej) oraz pracy (bez konieczności uzyskania dokumentu legalizującego pracę) w każdym państwie członkowskim UE (w tym również w Polsce) następującym osobom:

• Obywatele Ukrainy (osoby posiadające paszport ukraiński), zamieszkali w Ukrainie przed dniem 24 lutego 2022 r., którzy musieli opuścić Ukrainę począwszy od dnia 24 lutego 2022 r. w następstwie inwazji wojskowej rozpoczętej w tym dniu przez rosyjskie siły zbrojne;
• Bezpaństwowcy lub obywatele państw trzecich innych niż Ukraina, którzy przed dniem 24 lutego 2022 r. korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie;
• Członkowie rodzin osób wymienionych w pkt 1 lub 2, tj.:
  małżonek,
  osoba pozostająca w stałym związku (innym niż małżeństwo), jeżeli prawo lub praktyka danego państwa członkowskiego traktuje pary niepozostające w związku małżeńskim w sposób porównywalny do par pozostających w związku małżeńskim, zgodnie z jego prawem krajowym odnoszącym się do cudzoziemców,
  małoletnie i niepozostające w związku małżeńskim dzieci osoby, o której mowa w pkt 1 lub 2 lub dzieci jej małżonka, niezależnie od tego, czy urodziły się w związku małżeńskim, poza związkiem, czy są przysposobione,
  innych bliscy krewni, którzy mieszkali razem jako jedna rodzina w czasie, kiedy wystąpiły okoliczności prowadzące do masowego napływu wysiedleńców, i którzy byli w tym czasie całkowicie lub częściowo na utrzymaniu osoby, o której mowa w pkt 1 lub 2.

Poza powyższym, Decyzja Wykonawcza Rady (UE) wskazuje, że państwa członkowskie UE stosują niniejszą Decyzję albo odpowiednią ochronę przewidzianą w ich prawie krajowym także w odniesieniu do bezpaństwowców i obywateli państw trzecich innych niż Ukraina, którzy są w stanie udowodnić, że przed dniem 24 lutego 2022 r. legalnie przebywali w Ukrainie na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały wydanego zgodnie z prawem ukraińskim, i którzy nie są w stanie w bezpiecznych i trwałych warunkach powrócić do kraju lub regionu pochodzenia.

Ponadto Państwa Członkowskie mogą stosować Decyzję Wykonawczą Rady (UE) także do innych osób, w tym bezpaństwowców i obywateli państw trzecich innych niż Ukraina, którzy legalnie przebywali w Ukrainie przed dniem 24 lutego 2022 r. i którzy nie są w stanie bezpiecznych i trwałych warunkach powrócić w do kraju lub regionu pochodzenia.

Reasumując, aktualnie obowiązuje Decyzja Wykonawcza Rady (UE), która powoduje, że wszystkie osoby wymienione w ww. pkt 1-3 są uprawnione do pobytu oraz pracy w każdym państwie członkowskim UE (w tym w Polsce). Obecnie cudzoziemiec, który przybył do Polski z terytorium Ukrainy z uwagi na wojnę na Ukrainie trwającą od dnia 24 lutego 2022 r. i nie spełnia żadnej z ww. przesłanek z pkt 1 – 3, w celu legalnego wykonywania pracy w Polsce musi posiadać dokument legalizujący pracę (zezwolenie na pracę / oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi) oraz zadbać o odpowiednią podstawę pobytu (np. jeżeli cudzoziemiec uzyskał po wjeździe na terytorium RP tzw. zezwolenie na pobyt do 15 dni, należy jak najszybciej złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na pracę na terytorium RP).

Legalność pobytu i pracy osób wysiedlonych z Ukrainy – regulacje unijne