Oskładkowanie umów zleceń i o dzieło podważa wsparcie z rządowych tarcz i uderza bezpośrednio w Pracownicze Plany Kapitałowe

– Zapowiedź połączenia resortów pracy i rozwoju tworzy przestrzeń powrotu do prac nad projektem tworzenia zachęt dla wydłużania aktywności zawodowej obywateli – mówi dr Wojciech Nagel minister ds. ubezpieczeń społecznych w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC. – W 2017 r. Ministerstwo Rozwoju wystąpiło z inicjatywą, której istotą było finansowe nagradzanie obywateli decydujących się na pozostanie na rynku pracy po uzyskaniu uprawnień emerytalnych. Założenia projektu zakładały zachęty związane z pozostaniem na rynku pracy dłuższym o rok lub 2 lata. Kurcząca się liczba osób pracujących oraz ich spadająca relacja do rosnącej populacji emerytów i rencistów, czynią podobne projekty niezwykle istotnymi do opracowania i wdrożenia – przypomina minister ubezpieczeń społecznych w Gabinecie Cieni BCC.

Zdaniem dra Nagela, nowy rząd powinien również wprowadzić kryterium dochodowe do świadczeń o charakterze powszechnym, w tym zwłaszcza do tzw. 13 emerytury. – Tego typu świadczenie powinno być skierowane do osób szczególnie potrzebujących, posiadających najniższe emerytury. Wtedy uzyskałoby rzeczywisty wymiar solidarnościowy i pomocniczy, zgodnie z kanonami polityki społecznej – uważa minister w Gabinecie Cieni BCC.

Wśród pozytywnych działań rządu wymienia rozwiązania wprowadzone kolejnymi tarczami, ulgę składkową oraz Polski Bon Turystyczny, do którego dołączyło 18 tys. przedsiębiorców oferujących usługi hotelarskie i imprezy turystyczne. Bony aktywowało ponad 1 milion Polaków na kwotę 867 mln zł.

Zagrożeniem dla gospodarki jest zapowiedź pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych od 2021 r., pogarszająca się sytuacja finansowa Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz pogłębiający się kryzys demograficzny. – Wprowadzenie na agendę pełnego tzw. oskładkowania umów zleceń i o dzieło w okresie wzmożenia sytuacji epidemicznej i zagrożenia częściowym „lockdownem” w gospodarce, jest dla przedsiębiorców oraz ekspertów niezrozumiałe – uważa dr Wojciech Nagel. – Wymieniony projekt unieważniłby w znacznym stopniu sens rządowych tarcz bezpieczeństwa dla firm. `Tym bardziej, iż takie branże jak gastronomiczna, turystyczna, motoryzacyjna, eventowa, objęte są w większości dotychczasowymi rozwiązaniami składkowymi, charakterystycznymi dla umów cywilnoprawnych. Lansowana opinia, iż ewentualne pełne oskładkowanie umów cywilnoprawnych oznacza „pochylenie się nad problemem przyszłych emerytur Polaków”, nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w faktach. Zaniechano prace nad premiowaniem dłuższej aktywności zawodowej, nie podejmuje się debaty na temat przywilejów emerytalnych – podkreśla minister ubezpieczeń społecznych w GGC BCC.

WSKAZANIA DLA RZĄDU

1. Kontynuacja wzmacniania działań rządu objętych kolejnymi odsłonami tarcz antykryzysowych i finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem tworzenia osłon w układzie regionalnym i branżowym. Gospodarcza mapa Polski obejmuje regiony, które lepiej radzą sobie z kryzysem pandemicznym oraz takie, które mają gorszą sytuację z tym związaną. Kolejne przedsięwzięcia rządu powinny być skierowane w sposób dedykowany, także wobec branż, które są szczególnie osłabione w wyniku epidemii, takich jak: turystyczna, gastronomiczna, motoryzacyjna oraz eventowa.
2. Zapowiedź połączenia działu praca z działem rozwój, tworzy przestrzeń powrotu do prac nad projektem tworzenia zachęt dla wydłużania aktywności zawodowej obywateli. W 2017 r. Min. Rozwoju wystąpiło z inicjatywą, której istotą było finansowe nagradzanie obywateli, decydujących się na pozostanie na rynku pracy po uzyskaniu uprawnień emerytalnych. Założenia projektu zakładały zachęty związane z pozostaniem na rynku pracy dłuższym o rok lub 2 lata. Kurcząca się liczba osób pracujących oraz ich spadająca relacja do rosnącej populacji emerytów i rencistów, czynią podobne projekty niezwykle istotnymi do opracowania i wdrożenia.
3. Wprowadzenie kryterium dochodowego do świadczeń o charakterze powszechnym, w tym zwłaszcza do tzw. 13 emerytury. Tego typu świadczenie powinno być skierowane do osób szczególnie potrzebujących, posiadających najniższe emerytury. Wtedy uzyskałoby rzeczywisty wymiar solidarnościowy i pomocniczy, zgodnie z kanonami polityki społecznej.

PODSUMOWANIE dotychczasowych prac rządu

POZYTYWY:

Obejmują one sprawną działalność ZUS w okresie pandemii wobec przedsiębiorców. W szczególności dotyczą poniższych zagadnień:

1. Ulga składkowa. Rozpatrzono 177 tys. wniosków o odroczenie terminu opłacenia składek albo rozłożenie zaległości składkowych na raty, złożonych z powodu epidemii. Poziom załatwionych wniosków wynosi 98%. Ulgą objęto należności na kwotę ok. 9 mld zł.
2. Tarcza Antykryzysowa. Przyjęto ponad 6 mln wniosków, udzielono wsparcia w kwocie ponad 27 mld zł. Działania ZUS stanowią element szerokiego pakietu instrumentów realizowanych także przez urzędy pracy, Bank Gospodarstwa Krajowego i Polski Fundusz Rozwoju, a nadzorowanych przez rząd. Łączne faktycznie udzielone wsparcie wynosi obecnie 140 mld zł.
3. Polski Bon Turystyczny. Do programu dołączyło 18 tys. przedsiębiorców i OPP oferujących usługi hotelarskie i imprezy turystyczne. Bony aktywowało ponad 1 milion Polaków na łączną kwotę 867 mln zł. Wnioski o dodatkowy bon w związku z niepełnosprawnością dziecka złożyło 56 tys. osób.

ZAGROŻENIA:

1. Zapowiedź pełnego, tzw. oskładkowania umów zleceń i o dzieło począwszy od 2021 r. Wprowadzenie na agendę tego typu projektu zmian w okresie wzmożenia sytuacji epidemicznej i zagrożenia częściowym „lockdownem” w gospodarce, jest dla przedsiębiorców oraz ekspertów niezrozumiałe. Tym bardziej, iż takie branże jak gastronomiczna, turystyczna, motoryzacyjna, eventowa, objęte są w większości dotychczasowymi rozwiązaniami składkowymi charakterystycznymi dla umów cywilnoprawnych. Wymieniony projekt unieważniłby w znacznym stopniu sens rządowych tarcz bezpieczeństwa dla firm, które wprowadzono w szerokim zakresie od II kw. 2020 r. Lansowana opinia, iż ew. pełne oskładkowanie umów cywilnoprawnych oznacza „pochylenie się nad problemem przyszłych emerytur Polaków”, nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w faktach. Zaniechano prace nad premiowaniem dłuższej aktywności zawodowej, nie podejmuje się debaty na temat przywilejów emerytalnych. Należy stwierdzić, iż jeśli projektowane zmiany wejdą w życie, uderzą w sposób bezpośredni w program Pracowniczych Planów Kapitałowych. Sama ich zapowiedź zagraża skuteczności przygotowywanej kampanii MF i PFR na rzecz pozostawania (także zleceniobiorców) w PPK, nie wspominając już o stanowisku wobec nich pracodawców. Jak wskazała I faza tworzenia planów – pracodawcy odegrali w niej kluczowe znaczenie.
2. Pogarszająca się sytuacja finansowa Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w następstwie poszerzania się epidemii i jej niekorzystnego wpływu na kondycję firm w okresie wrzesień – grudzień. W następstwie, prawdopodobny spadek zatrudnienia i odejścia z rynku pracy w IV kw. br., po wyczerpywaniu się dużych tarcz bezpieczeństwa, z możliwym wzrostem bezrobocia na koniec 2020 r. Różnica pomiędzy opiniami urzędową i niektórych ośrodków badawczych oraz analityków wynosi obecnie ok. 4 punkty procentowe. Ich zdaniem, znaczna część polskiego rynku zatrudnienia jest poza statystkami urzędów pracy, a rzeczywista liczba bezrobotnych wynosi ok. 1,5 miliona osób. Ogłaszane są kolejne zapowiedzi zwolnień grupowych ze strony firm z różnych branż – Poczta Polska, Polpharma, CMC Zawiercie, Cegielski. Oceny urzędowe wskazują na jednocyfrowy poziom bezrobocia na koniec roku – ma ono nie przekroczyć 10%.
3. Pogłębiający się kryzys demograficzny – spadek o ok. 200 tys. osób w wieku produkcyjnym, wzrost o blisko 200 tys. osób w wieku emerytalnym. Dzieje się to w okresie spadku pokrycia wydatków z FUS składkami – spada z 83% w 2019 r. do 74% w 2021 r. oraz kosztownych programów społecznych, wprowadzanych bez kryterium dochodowego.

dr WOJCIECH NAGEL
minister ds. ubezpieczeń społecznych Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC

Dr nauk ekonomicznych w specjalności ubezpieczenie społeczne (2001, UEK). Członek Rady Nadzorczej ZUS i Zespołu US Rady Dialogu Społecznego (wcześniej Trójstronnej Komisji ds. SG) od 2005 r. Dwukrotnie doradca Ministra Pracy i Polityki Społecznej (1992, 2005), współtwórca i zastępca szefa centralnego Urzędu Pracy (1991-1992). Ekspert BCC ds. ubezpieczeń społecznych

Kontakt do eksperta:

tel. 601 329 181

e-mail: wojciech.nagel@bcc.org.pl

Kontakt dla mediów:

Emil Muciński

rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC

tel. 602 571 395

e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl