Forum Obywatelskiego Rozwoju przygotowało specjalny raport pod kierunkiem merytorycznym Leszka Balcerowicza pt. Polska: zastój czy rozwój? Praca, praworządność, inwestycje, innowacje. Autorami analizy są Aleksander Łaszek, Rafał Trzeciakowski i Marcin Zieliński.
Dekady gospodarki centralnie planowanej przyniosły krajom bloku wschodniego ogromne straty. Istnieją duże rozbieżności w szacunkach dochodów w 1989 roku, prawdopodobnie jednak Polska była najbiedniejszym ze wszystkich krajów bloku wschodniego, które dołączyły później do UE. Pomimo haseł o industrializacji w propagandzie PRL w 1989 roku wciąż ok. ¼ pracujących znajdowało zatrudnienie w rolnictwie, wartość produkcji przemysłowej była niska, a przemysł ciężki emitował dużo dwutlenku węgla i zanieczyszczeń. Ponadto zbyt małą rolę odgrywały usługi. Dodatkowo w schyłkowym okresie polskiego socjalizmu sytuację pogarszały gwałtowna inflacja, masowe niedobory i wysoki dług zagraniczny.
Polska jako pierwszy kraj regionu wprowadziła kompleksowy i radykalny plan reform oraz stabilizacji gospodarki (tzw. plan Balcerowicza). W jego ramach przeprowadzono zakrojoną na szeroką skalę deregulację, rozumianą jako usunięcie administracyjnych i innych regulacyjnych ograniczeń wolności gospodarczej (zniesiono m.in. reglamentację i kontrolę cen). Dzięki temu w 1992 roku Polska jako pierwszy kraj transformacji weszła na ścieżkę wzrostu gospodarczego. Zaczynając jako najbiedniejszy kraj regionu, Polska wyprzedziła Bułgarię, Chorwację, Rumunię, Łotwę i Węgry, prawie zrównała się ze Słowacją oraz sporo zmniejszyła dystans do Litwy, Estonii, Słowenii i Czech. Przekształcenia własnościowe, wynikające zarówno z prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, jak i z powstawania nowych firm prywatnych, doprowadziły do wzrostu udziału sektora prywatnego w gospodarce. Prywatne przedsiębiorstwa przyczyniły się zaś do zmiany struktury produkcji oraz zatrudnienia. Struktura polskiej gospodarki zaczęła upodabniać się do struktury gospodarek krajów rozwiniętych.
Mimo radykalnych wolnorynkowych reform pozostały w Polsce obszary wymagające dalszych zmian. Takimi problemami są: niedokończona prywatyzacja, przeregulowanie, niesprawny wymiar sprawiedliwości, duża zmienność prawa oraz zagmatwany system podatkowy z licznymi wyjątkami i przywilejami, które go komplikują, a które przyczyniają się do tego, że spowodowany przez nie ubytek dochodów wymaga wysokich stawek podatkowych dla pozbawianych przywilejów. Z tych problemów wynikają niska stopa zatrudnienia i inwestycji oraz duże zatrudnienie w mniej wydajnych, ale cieszących się licznymi preferencjami sektorach: rolnictwie i mikroprzedsiębiorstwach. Wskazane problemy zostały pogłębione po 2015 roku przez politykę Prawa i Sprawiedliwości.
Polska: zastój czy rozwój: Praca, praworządność, inwestycje, innowacje
