Planowana nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) może istotnie wpłynąć na sposób funkcjonowania fundacji rodzinnych. Propozycje zmian koncentrują się na kilku kluczowych obszarach: wprowadzeniu okresu karencji przy sprzedaży aktywów, zasadach opodatkowania najmu krótkoterminowego, objęciu fundacji reżimem CFC, podatkiem Exit Tax oraz doprecyzowaniu zasad opodatkowania struktur transparentnych podatkowo. Projekt Ministerstwa Finansów i Gospodarki, zakłada wejście w życie nowych regulacji zasadniczo od 1 stycznia 2026 r., o ile proces legislacyjny zakończy się zgodnie z harmonogramem.
Okres karencji (lock-up) przy sprzedaży aktywów
Najważniejszą z projektowanych zmian jest wprowadzenie okresu karencji (lock-up) dla aktywów wniesionych do fundacji rodzinnej. Celem tego rozwiązania jest ograniczenie możliwości natychmiastowej sprzedaży majątku bez opodatkowania, co dotychczas było możliwe w przypadku szybkiego zbycia aktywów po ich wniesieniu.
Zgodnie z projektem, zwolnienie z CIT z tytułu sprzedaży aktywów wniesionych do fundacji rodzinnej będzie przysługiwało dopiero po upływie trzech lat, liczonych od końca roku, w którym dokonano relokacji. W praktyce faktyczny okres „blokady” może wynieść od trzech do niemal czterech lat.
Karencja ma obejmować wyłącznie aktywa wniesione do fundacji od podmiotów powiązanych, a zatem przede wszystkim fundatora i członków jego rodziny. Dotyczyć będzie szerokiego katalogu składników majątkowych – nie tylko udziałów czy akcji, ale również nieruchomości, obligacji, certyfikatów inwestycyjnych czy dzieł sztuki. Przepisy zostały sformułowane na tyle szeroko, że znajdą zastosowanie również wtedy, gdy fundacja nabędzie aktywa od podmiotu powiązanego za cenę rynkową, a następnie odnotuje wzrost ich wartości.
Celem ustawodawcy jest ograniczenie krótkoterminowych transakcji o charakterze optymalizacyjnym, a nie działalności inwestycyjnej. Oznacza to, że karencja nie powinna ograniczać zwolnienia podatkowego dla dochodów z aktywnego inwestowania, np. w akcje spółek publicznych.
Zmiany w opodatkowaniu najmu krótkoterminowego i inne uszczelnienia
Projekt przewiduje również ograniczenia w zakresie zwolnienia z CIT dla dochodów z najmu krótkoterminowego, zwłaszcza w przypadkach, gdy wynajem odbywa się za pośrednictwem operatorów i obejmuje świadczenie usług dodatkowych. Zwolnienie z opodatkowania ma przysługiwać wyłącznie w odniesieniu do najmu nieruchomości mieszkalnych, realizowanego bezpośrednio przez fundację rodzinną. Nadal jednak wyłączone ze zwolnienia pozostaną dochody z najmu na rzecz podmiotów powiązanych.
Nowelizacja przewiduje ponadto objęcie fundacji rodzinnych regulacjami dotyczącymi zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC) oraz Exit Tax. Planowane jest także ograniczenie korzyści wynikających z tworzenia struktur z udziałem fundacji i zagranicznych spółek transparentnych podatkowo (np. luksemburskich SCSp), wykorzystywanych dotychczas w celu minimalizacji obciążeń podatkowych.
Rozszerzony ma zostać również katalog ukrytych zysków – m.in. o pożyczki udzielane przez fundację fundatorowi, beneficjentowi lub podmiotom powiązanym oraz o przypadki umorzenia takich pożyczek.
Dlaczego warto założyć fundację rodzinną do końca 2025 r.?
31 grudnia 2025 r. to data graniczna dla osób planujących utworzenie fundacji rodzinnej lub wniesienie do niej majątku. Zgodnie z przepisami przejściowymi, nowe regulacje dotyczące okresu karencji (lock-up) znajdą zastosowanie wyłącznie do aktywów wniesionych po 31 grudnia 2025 r.
Oznacza to, że aktywa przekazane do fundacji najpóźniej do końca 2025 r. pozostaną objęte dotychczasowymi zasadami – bez okresu karencji. Fundacja będzie mogła nimi swobodnie dysponować, a dochód ze sprzedaży pozostanie zwolniony z CIT niezależnie od momentu zbycia po 1 stycznia 2026 r.
Dla fundatorów planujących restrukturyzacje lub sprzedaż aktywów w najbliższych latach, wniesienie majątku przed końcem 2025 r. oznacza zachowanie możliwości natychmiastowego korzystania ze zwolnienia podatkowego – bez ograniczenia czasowego (a zatem w 2026 i kolejnych latach podatkowych). Warto także pamiętać, że fundacje, które zdecydują się przedłużyć rok obrotowy do 31 grudnia 2026 r., zyskają dodatkowy rok na wniesienie aktywów na dotychczasowych zasadach – nowe zasady opodatkowania będą dotyczyć dla nich aktywów wniesionych od 1 stycznia 2027 r.
Podsumowanie
Choć obecne propozycje (3-letnia karencja, ograniczone zmiany w zakresie najmu, brak daniny solidarnościowej) są mniej restrykcyjne niż pierwotne zapowiedzi z 2024 r. – zakładające nawet 15-letni okres karencji i całkowite wyłączenie preferencji dla najmu – to wciąż nie dają gwarancji stabilności otoczenia prawnego.
Fundacja rodzinna pozostaje jednak atrakcyjnym narzędziem długoterminowego planowania majątkowego i sukcesyjnego, oferującym elastyczność oraz bezpieczeństwo prawne – szczególnie w kontekście niepewności co do dalszych zmian legislacyjnych.
Czytaj więcej:
Fundacja rodzinna – projekt zmian w Ustawie CIT od 2026 roku
Dlaczego warto założyć fundację rodzinną przed końcem 2025 r.?
Autor: Maja Jabłońska, Radca Prawny, Partner, Zespół Kancelarii Prawnej w Grant Thornton
Kontakt: +48 22 205 4800, kontakt@pl.gt.com
Grant Thornton to jedna z wiodących organizacji audytorsko-doradczych na świecie. W Polsce działamy od 1993 roku. Zatrudniamy zespół ponad 1000 osób, posiadamy biura w 7 kluczowych aglomeracjach, a rocznie obsługujemy ponad 2,4 tys. Klientów. Na świecie jesteśmy obecni w 147 krajach i zatrudniamy ponad 68 tys. pracowników, a historia firmy sięga 1904 roku.
