SukcesJa w firmie – jak przekazać biznes i zapewnić jego dalszy rozwój?
W 2025 roku tysiące polskich firm rodzinnych staje przed jednym z najważniejszych momentów w swojej historii – sukcesją, czyli przekazaniem firmy kolejnemu pokoleniu lub nowemu zarządzającemu. Wiele z nich to firmy zbudowane od zera, z ogromnym wysiłkiem, determinacją i pasją. Teraz jednak nadchodzi czas, by oddać stery – a to niełatwe zadanie. Sukcesja to nie tylko zmiana nazwiska w KRS – to złożony proces wymagający strategii, zaangażowania i odwagi.
W tym artykule przybliżamy, czym jest sukcesJa, dlaczego nie jest sprintem, a maratonem, i jak ją zaplanować, by zapewnić rozwój, ciągłość i bezpieczeństwo firmy – niezależnie od tego, kto zostanie jej nowym liderem.
Czym jest sukcesJa w firmie?
SukcesJa to proces przekazania zarządzania i własności firmy nowemu liderowi – członkowi rodziny, zaufanemu menedżerowi lub inwestorowi zewnętrznemu. To także przekazanie wartości, wiedzy, kultury organizacyjnej oraz odpowiedzialności za przyszłość firmy.
W praktyce sukcesJa może przyjmować różne formy:
- Rodzinna sukcesja – przekazanie firmy dzieciom, zięciom, synowym,
- Menedżerska sukcesja – przekazanie zarządzania wykwalifikowanemu pracownikowi lub zespołowi menedżerskiemu,
- Sprzedaż strategiczna – np. innemu przedsiębiorcy, inwestorowi prywatnemu lub funduszowi.
Bez względu na wybraną formę – sukcesJa nie powinna być improwizacją. To proces, który należy zaplanować na lata, a nie tygodnie.
Sukcesja to maraton, nie sprint
Wielu właścicieli firm, z którymi pracujemy, zaczyna myśleć o sukcesji dopiero wtedy, gdy pojawia się zmęczenie, problemy zdrowotne lub chęć odejścia na emeryturę. Wtedy często okazuje się, że:
- dzieci nie są zainteresowane przejęciem firmy,
- potencjalni sukcesorzy nie mają odpowiednich kompetencji,
- firma nie jest przygotowana organizacyjnie ani prawnie do zmiany właściciela.
Tymczasem o sukcesji powinno się myśleć już w momencie zakładania firmy. To nie przesada – to realna odpowiedzialność za przyszłość organizacji, klientów, pracowników i rodzin, które z nią są związane.
Sukcesja to proces długofalowy – trwający 3, 5, a nawet 10 lat, który wymaga:
- przygotowania ludzi (sukcesora i zespołu),
- zabezpieczenia formalno-prawnego i finansowego,
- stopniowego przekazywania odpowiedzialności.
5 kluczowych etapów sukcesji
- Planowanie sukcesji
Pierwszym krokiem jest stworzenie świadomego planu sukcesji. Nestor – czyli obecny właściciel – powinien odpowiedzieć sobie na pytania:
- Kto ma przejąć firmę i dlaczego właśnie ta osoba?
- Jakie wartości powinny zostać zachowane?
- Jakie ryzyka prawne, organizacyjne lub emocjonalne się z tym wiążą?
- Jakie są cele – sukces firmy czy zachowanie nazwiska na szyldzie?
Dobry plan sukcesji uwzględnia diagnozę sytuacji firmy, analizę mocnych i słabych stron, a także realne możliwości rozwojowe sukcesora.
- Przygotowanie sukcesora
Bez względu na to, czy sukcesorem jest syn, córka, czy lojalny dyrektor operacyjny –jego przygotowanie jest kluczowe. Niestety, wiele sukcesji kończy się fiaskiem, ponieważ przekazujący nie przygotował przejmującego do nowej roli.
Proces przygotowania sukcesora obejmuje:
- szkolenia przywódcze i rozwój kompetencji menedżerskich,
- udział w podejmowaniu decyzji strategicznych,
- mentoring i przekazywanie „wiedzy niepisanej” przez właściciela.
SukcesJa to proces edukacyjny. Nowy lider powinien zdobyć zaufanie zespołu, kontrahentów i klientów. To wymaga czasu, praktyki i wsparcia.
- Audyt gotowości firmy
Zanim przekażemy firmę, warto zadać sobie pytanie: czy firma jest na to gotowa? Często nie chodzi o samego sukcesora, ale o strukturę firmy, jej zależności, zobowiązania, umowy, kulturę organizacyjną.
Dlatego rekomendujemy przeprowadzenie kompleksowego audytu sukcesyjnego, obejmującego:
- analizę finansów i płynności,
- ocenę stanu prawnego (udziały, testamenty, umowy wspólników),
- diagnozę kompetencji kluczowych pracowników,
- przegląd kontraktów, zależności rynkowych i ryzyk.
To nie tylko zabezpieczenie, ale też przygotowanie gruntu pod nowy etap rozwoju firmy.
- Formalności prawne i podatkowe
Brak regulacji prawnych to największe zagrożenie dla trwałości sukcesji. Nawet jeśli wybierzesz idealnego następcę – bez odpowiednich dokumentów wszystko może zostać zakwestionowane.
Kluczowe działania formalno-prawne:
- aktualizacja umów spółek, pełnomocnictw i testamentów,
- rozliczenie spraw majątkowych i udziałowych,
- zabezpieczenie interesów wszystkich członków rodziny,
- analiza skutków podatkowych i optymalizacja procesu przekazania firmy.
W tym etapie współpraca z prawnikiem i doradcą podatkowym jest niezbędna – nie da się tego zrobić samodzielnie „na oko”.
- Komunikacja i wdrożenie sukcesji
Dobrze zaplanowana sukcesJa to jedno, ale dobrze zakomunikowana sukcesJa to zupełnie inna historia. Pracownicy, kontrahenci, klienci – wszyscy muszą czuć się bezpieczni.
Dlatego warto:
- wprowadzać sukcesora stopniowo – nie „z dnia na dzień”,
- zaplanować komunikację wewnętrzną i zewnętrzną,
- przygotować zespół do nowego stylu zarządzania,
- zapewnić ciągłość relacji z klientami i partnerami.
Pamiętaj: ludzie boją się zmian, a sukcesJa – to jedna z największych. Twoim zadaniem jako nestora jest zadbanie o to, by zmiana była bezpieczna, przewidywalna i wzmacniająca.
Sukcesja menedżerska – wciąż mało znana, ale coraz ważniejsza
Coraz więcej właścicieli firm dochodzi do wniosku, że ich dzieci nie chcą przejąć firmy – mają inne plany, inne talenty, inny styl życia. To nie porażka. To szansa.
W takiej sytuacji warto rozważyć sukcesję menedżerską – przekazanie zarządzania sprawdzonemu liderowi lub zespołowi wewnętrznemu. Wymaga to jednak:
- przemyślanej rekrutacji wewnętrznej lub zewnętrznej,
- planu rozwoju i sukcesji kompetencyjnej,
- jasnych zasad udziału w zyskach i odpowiedzialności.
Wielu właścicieli nie ma na to gotowego scenariusza – dlatego warto korzystać z pomocy doradców sukcesyjnych, którzy pomagają ułożyć cały proces, od diagnozy po wdrożenie.
Jak możemy pomóc?
Nasz zespół ekspertów wspiera przedsiębiorców w przeprowadzeniu sukcesji kompleksowo, krok po kroku.
Wspólnie:
- przeprowadzamy audyty prawne, finansowe i kompetencyjne,
- budujemy indywidualne ścieżki rozwoju sukcesorów,
- opracowujemy strategie komunikacji i wdrożenia,
- wspieramy w zabezpieczeniu formalnym i majątkowym,
- prowadzimy warsztaty i sesje doradcze z nestorami i sukcesorami.
SukcesJa to dla nas nie tylko proces – to transformacja firmy, która może stać się szansą na jej nowy etap rozwoju.
Podsumowanie: SukcesJa to sukces – jeśli ją zaplanujesz
SukcesJa to maraton, który wymaga przygotowania, determinacji i wsparcia. Nie warto czekać do momentu kryzysowego. Im wcześniej zaczniesz działać – tym większa szansa na płynne, spokojne i rozwojowe przejęcie firmy.
Jeśli chcesz zadbać o przyszłość swojego biznesu – zacznij działać dziś.
Zapraszamy na konferencję już 23.09.2025 w Villa Intrata będącą częścią Pałacową Zamku Jana III w Wilanowie.
https://akademiamentor.com/konferencja/
Anna Rączkowiak
Doświadczony ekspert z obszaru zarządzania. Ukończyła studia MBA, Szkołę Główną Handlową, Kaizen Institute, a także SWPS na kierunku Job Coaching, doradztwo zawodowe i edukacyjne. W swojej pracy wdraża narzędzia holistyczne wspierające rozwój menedżerów. Specjalizuje się w zarządzaniu zasobami ludzkimi, zarządzaniu procesowym, a także poprawie efektywności operacyjnej. Doradza prezesom i zarządom spółek, osiągając liczne sukcesy w poprawie efektywności, prowadząc procesy transformacji przedsiębiorstw i startupów. Chętnie podejmuje nowe wyzwania, a jej doświadczenie obejmuje zarządzanie talentami, opracowywanie standardów, regulaminów oraz wprowadzanie zmian prowadzących do długotrwałych usprawnień.
