– W najbliższym kwartale kluczowe jest przygotowanie nowelizacji budżetu państwa na 2020 rok oraz założeń makroekonomicznych przyszłorocznego budżetu – uważa prof. Stanisław Gomułka, minister finansów w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC. – Obecnie obowiązujący budżet państwa, podpisany przez prezydenta 30 marca, zakłada zerowy deficyt i szybki wzrost gospodarczy. Potrzebne, nowe założenia budżetu to spadek PKB o około 4-7%, w konsekwencji dużo mniejsze wpływy podatkowe oraz dużo wyższe wydatki publiczne. W rezultacie, deficyt sektora finansów publicznych, liczony według metodologii Eurostatu – około 200 mld zł – wyjaśnia minister finansów w Gabinecie Cieni BCC.

– Konieczne jest również wyeliminowanie ryzyka prawnego w relacjach z Unią Europejską, polegającego na tym, że oferowane przez UE i niespodziewanie duże środki pomocowe dla polskich przedsiębiorstw i rolników nie będą mogły być w pełni, czy nawet w znacznym stopniu, wykorzystane. Od stopnia wykorzystania tych środków będzie zależał w dużej mierze stan finansów publicznych naszego kraju w 2021 r. i później. Oznacza to w szczególności akceptację przez Polskę reguł traktatowych UE w obszarze praworządności oraz polityki Wspólnoty w obszarze „Zielonego Ładu” – podkreśla prof. Stanisław Gomułka.

Gospodarczy Gabinet Cieni Business Centre Club to think tank powołany w kwietniu 2012 r., aby wspierać działania prorozwojowe władz publicznych, monitorować prace resortów kluczowych dla przedsiębiorczości, rekomendować zmiany sprzyjające rozwojowi kraju, wzrostowi gospodarczemu i konkurencyjności polskich firm. W skład gabinetu wchodzą wybitni, gospodarczy fachowcy, z których wielu piastowało w przeszłości funkcje publiczne.

Opracowanie jest pierwszym elementem Raportu Gabinetu Cieni BCC dot. II kwartału 2020 r. Będziemy codziennie prezentować poglądy poszczególnych ministrów GGC BCC związane z obecną sytuacją oraz rekomendacje na najbliższe miesiące.

Prof. Stanisław Gomułka – minister finansów Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC
B. wiceminister finansów. W latach 1970-2005 wykładowca London School of Economics and Political Sciences, University of Lon­don. Doradca kolejnych ministrów finansów Polski. Negocjator Polski z klubami Paryskim i Londyńskim w sprawie zmniejszenia polskiego długu zagranicznego i członek tzw. Grupy Strategicznej wicepremiera Balcerowicza. Konsultant m.in. OECD, MFW, Komisji Europejskiej ds. Europy Wschodniej. Główny ekonomista BCC.
Tel. 609 556 506, e-mail: stanislaw.gomulka@bcc.org.pl

WSKAZANIA DLA RZĄDU

1. Przygotować w najbliższym kwartale nowelizację budżetu państwa na 2020 rok oraz założenia makroekonomiczne budżetu na rok 2021, z uwzględnieniem efektów pandemii COVID-19 w postaci silnych spadków dochodów budżetowych, dużych kosztów działań ochronnych ze strony władz publicznych, zwiększających wsparcie dla ludzi i firm oraz wydatki na zdrowie. Obecnie obowiązujący budżet państwa, podpisany przez prezydenta 30 marca, zakłada zerowy deficyt i szybki wzrost gospodarczy. Potrzebne, nowe założenia budżetu to spadek PKB o około 4-7%, a w konsekwencji dużo mniejsze wpływy podatkowe oraz dużo wyższe wydatki publiczne. W rezultacie, deficyt sektora finansów publicznych, liczony według metodologii Eurostatu – około 200 mld zł. Korekta budżetu powinna obejmować także wycofanie się z dodatkowych emerytur, 13-tej i 14-tej, oraz ze wzrostu płacy minimalnej do 4000 zł miesięcznie w 2022 r.

2. Przygotować nowelizację ustawy o finansach publicznych Polski, polegającą na zmianie artykułów 86 i 112a, w celu pełnego dostosowania ustawy do reguł statystycznych Unii Europejskiej (ESA 2010), dotyczących definicji sektora finansów publicznych oraz długu publicznego. Przy obecnej wersji ustawy rozbieżność między polską definicją państwowego długu publicznego a definicją unijną długu sektora rządowego i samorządowego może wzrosnąć z około 3% PKB na koniec 2019 r. do około 12% PKB na koniec 2020 r., czyli o około 200 mld zł.

3. Wyeliminować ryzyko prawne w relacjach z UE, polegające na tym, że oferowane przez UE i niespodziewanie duże środki pomocowe dla polskich przedsiębiorstw i rolników nie będą mogły być w pełni, czy nawet w znacznym stopniu, wykorzystane. Od stopnia wykorzystania tych środków będzie zależał w dużej mierze stan finansów publicznych kraju w 2021 roku i później. Oznacza to w szczególności akceptację przez Polskę reguł traktatowych Unii Europejskiej w obszarze praworządności oraz polityki UE w obszarze „Zielonego Ładu”.

4. Przygotować do końca roku nową, urealnioną wersję Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2021-2023, pokazującego w nowych okolicznościach sposób utrzymania długu publicznego, liczonego według metodologii UE, poniżej konstytucyjnego poziomu 60% PKB przez cały ten okres.

PODSUMOWANIE dotychczasowych działań rządu

Pozytywy:

1. Nowe środki publiczne na wsparcie biznesu są głównie w rękach Polskiego Funduszu Rozwoju (około 100 mld zł) oraz Banku Gospodarstwa Krajowego (dalsze 100 mld zł). Opóźnienia w tworzeniu ustaw pomocowych (czyli tarcz antykryzysowych 1-2 i wdrożenia kluczowej tarczy finansowej) oraz opóźnienia biurokratyczne spowodowały duże koszty gospodarcze w miesiącach marzec – maj 2020. Oferowana pomoc publiczna jest jednak duża i pomimo tych problemów dość skuteczna w utrzymaniu płynności i zatrudnienia. Tym niemniej, prognozowany spadek naszego PKB w tym roku to 4-8% (4,3% wg KE oraz 7,4% wg OECD) i powrót PKB do poziomu z 2019 r. dopiero w latach 2021-2022.

2. NBP oraz prywatne banki komercyjne są w swoich decyzjach niezależne od rządu, ale razem z rządem współtworzą politykę gospodarczą. Jakość nieformalnej współpracy rządu z sektorem bankowym ma duży wpływ na kluczowe dla przedsiębiorstw parametry: rynkowe stopy procentowe, inflację cen, oraz kursy walutowe złotego. Jakość tej współpracy była dotąd pozytywem w obecnej, generalnie kryzysowej sytuacji.

Zagrożenia:

1. Ujemne, realne stopy procentowe będą działać w kierunku zmniejszania depozytów w systemie bankowym w relacji do nominalnego PKB, co może pobudzać popyt konsumpcyjny i z czasem zmniejszać możliwości finansowania inwestycji krajowych. Może także zmuszać NBP do finansowania deficytu sektora finansów publicznych, w niebezpiecznie dużym stopniu, dodrukiem pieniądza, a w konsekwencji do wzrostu inflacji (finansowanie deficytu podatkiem inflacyjnym), lub prowadzić do wzrostu rentowności skarbowych papierów wartościowych, a w konsekwencji do dużego wzrostu kosztu obsługi długu publicznego.

2. Drugie zagrożenie dotyczy stabilności finansów publicznych po przekroczeniu przez dług publiczny limitu 60% PKB. Problemy mogą się pojawić na znaczną, kryzysową, skalę przy długotrwałym i dużym przekroczeniu tego limitu, co może w końcu zmusić władze do podniesienia podatków lub obniżenia wydatków.

3. W obszarze dochodów podatkowych zagrożeniem jest błędna teoria, że wzrost dochodów z podatku VAT, w relacji do PKB, był w ostatnich latach głównie efektem wzrostu „uszczelnienia”, więc jest do utrzymania w najbliższych latach. Rząd i prezydent ignorowali dotąd wpływ tzw. efektu pro-cykliczności na relację VAT/PKB. Dane za 2019 r. oraz I kw. 2020 r. potwierdzają duży wpływ tego efektu, więc – tym samym – tylko umiarkowany wpływ zwiększonego stopnia uszczelnienia.

Raport Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC – FINANSE PUBLICZNE

Kontakt dla mediów:

Emil Muciński
rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
tel. 602 571 395
e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl