Opinia Business Centre Club w związku z trwającymi konsultacjami publicznymi projektu ustawy z dnia 27 czerwca 2022 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw BCC przedstawił uwagi w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, a także postulaty w zakresie dalszych zmian w tym obszarze.

1. Minimalny podatek dochodowy

BCC pozytywnie ocenia zwolnienie podatników z obowiązku zapłaty minimalnego podatku dochodowego w roku 2022 r.

Jednocześnie, fakt utrzymania minimalnego podatku dochodowego od 2023 r., w szczególności w kontekście prac prowadzonych na poziomie Unii Europejskiej dotyczących tzw. globalnego minimalnego podatku dochodowego (w ramach tzw. Filaru II) budzi zaniepokojenie. Utrzymanie minimalnego podatku dochodowego w trudnej sytuacji ekonomicznej, gdy wielu przedsiębiorców boryka się z rosnącymi cenami surowców i niepewnością wynikającą chociażby z kolejnymi falami pandemii oraz działaniami wojennymi w Ukrainie nie służy wsparciu firm. W tym kontekście warto zauważyć, że część zmian zaproponowanych w ramach modelu opodatkowania, który ma zacząć obowiązywać od 2023 r. również budzi wątpliwości jako zdecydowanie niekorzystne dla podatników. Stąd też, podstawowym postulatem BCC jest uchylenie przepisów wprowadzających minimalny podatek dochodowy i całkowite odstąpienie od jego wprowadzania w przyszłości.

a. Podniesienie wskaźnika dochodowości, do którego podatnik podlega minimalnemu podatkowi dochodowemu z 1% do 2%

W ocenie BCC zmiana spowoduje objęcie minimalnym podatkiem istotnie szerszej grupy podatników. Już obowiązujący obecnie 1% próg dochodowości w niektórych branżach jest trudny do osiągnięcia z uwagi na uwarunkowania rynkowe, a nie z powodu jakichkolwiek działań optymalizacyjnych. Proponowana w Projekcie zmiana przepisów prowadzi do efektu wprost sprzecznego z postulatami zgłaszanymi przez przedsiębiorców.

Jednocześnie, rozszerzenie katalogu podmiotów zwolnionych z podatku minimalnego uchroni tylko niewielką część podatników przed negatywnymi skutkami proponowanej zmiany. BCC zdecydowanie postuluje odstąpienie od projektowanej zmiany.

b. rozszerzenie katalogu kosztów oraz przychodów, które mogą zostać wyłączone przy obliczaniu wskaźnika dochodowości o wzrost kosztów zatrudnienia

W ocenie BCC zasadne jest wyłączenie całości kosztów zatrudnienia, ponieważ, podobnie jak w przypadku kosztów związanych z nabyciem lub wytworzeniem środków trwałych nie mogą one być postrzegane jako koszty jakkolwiek służące optymalizacji podatkowej, czy też niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W konsekwencji, chociaż kierunek zmiany odpowiada postulatom zgłaszanym wcześniej, to jest ona niewystarczająca w obecnych realiach.

c. rozszerzenie katalogu kosztów oraz przychodów, które mogą zostać wyłączone przy obliczaniu wskaźnika dochodowości o przychody oraz koszty uzyskania przychodów odpowiadające wysokości podatku akcyzowego

BCC wskazuje, że zgłaszane wcześniej postulaty przedsiębiorców dotyczyły wyłączenia podatku akcyzowego z przychodów stanowiących element podstawy opodatkowania, a nie z kalkulacji wskaźnika dochodowości. Aktualne brzmienie Projektu nie tylko nie rozwiązuje zgłoszonego wcześniej problemu, lecz w niektórych przypadkach może również doprowadzić do pogorszenia sytuacji podatników podatku akcyzowego w kontekście podatku minimalnego. Spełnienie postulatów przedsiębiorców w tym zakresie, jak można wnioskować z uzasadnienia do Projektu, było intencją ustawodawcy, niemniej jednak wymagałoby to wyłączenia w podstawie opodatkowania przychodów w części dotyczącej podatku akcyzowego.

d. Zmiany w podstawie opodatkowania w części odnoszącej się do kosztów finansowania dłużnego

W ocenie BCC, obniżenie limitu, powyżej którego koszty finansowania dłużnego stają się podstawą opodatkowania podatkiem minimalnym z 30% do 15% EBITDA jest zmianą oczywiście niekorzystną, nieuzasadnioną i prowadzi do niespójności z regulacją z art. 15c ustawy o CIT, zgodnie z którą podatnik ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego w kwocie do 30% EBITDA (lub 3 mln zł), niezależnie od tego, czy chodzi o finansowanie od podmiotów powiązanych, czy niepowiązanych – a więc także w przypadku, gdy całość finansowania pochodzi od podmiotu powiązanego. Nielogicznym wydaje się więc jednoczesne uznanie, że koszty finansowania dłużnego w części przekraczającej 15% (a nie 30%)

EBITDA należy uznać za koszty nadmiarowe (w szczególności w okolicznościach, gdy stopy procentowe są drastycznie podnoszone). BCC postuluje odstąpienie od proponowanej zmiany.

e. Zmiany w podstawie opodatkowania w części odnoszącej się do kosztów usług niematerialnych i opłat licencyjnych

Obniżenie o 3 miliony zł limitu powyżej którego koszty te stają się podstawą opodatkowania podatkiem minimalnym jest również zmianą na niekorzyść. Podobnie jak w przypadku limitu kosztów finansowania dłużnego, zmiana jest nieuzasadniona. Proponowany w projekcie limit dla bardzo wielu przedsiębiorców jest niewystarczający z perspektywy potrzeby zapewnienia niezbędnych usług grupowych czy też licencji np. związanych z procesem produkcyjnym. Propozycja rażąco ogranicza swobodę prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie nabywania niezbędnych usług i praw. BCC postuluje odstąpienie od proponowanej zmiany.

f. Dodatkowe kwestie wymagające interwencji legislacyjnej w przypadku braku uchylenia przepisów:

I. wyłączenie z podstawy opodatkowania kosztów finansowania dłużnego, usług niematerialnych i należności licencyjnych w przypadku, gdy podatnik posiada uprzednie porozumienie cenowe oraz dla wydatków bezpośrednio związanych z wytworzeniem lub nabyciem przez podatnika towaru lub świadczeniem usług; trudna do akceptacji jest bowiem sytuacja, w której z jednej strony podatnik uzyskuje urzędowe potwierdzenie rynkowości swoich rozliczeń z podmiotem powiązanym w postaci uprzedniego porozumienia cenowego, a z drugiej strony jest zobowiązany zapłacić dodatkowy (sankcyjny) podatek od kosztów poniesionych w ramach takich – rynkowych – rozliczeń;

II. uwzględnienie podatków sektorowych, w szczególności podatku od sprzedaży detalicznej poprzez odpowiednie wyłączenia;

III. uwzględnienia sytuacji podatników nabywających na potrzeby działalności gospodarczej wartości niematerialne i prawne – np. technologie; aktualne brzmienie przepisów, jak również Projekt nie przewiduje możliwości odliczenia takich wydatków w kalkulacji dochodowości (inaczej niż w przypadków środków trwałych).

2. Podatek u źródła

BCC zwraca uwagę na wątpliwości dotyczące przepisów dotyczących oświadczeń, których złożenie przez polskiego płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego czyli tzw. podatku u źródła przewiduje ustawa. Nowelizacja ma co prawda umożliwić płatnikom korzystanie z tzw. oświadczenia zarządu w celu niepobrania podatku według stawki krajowej po przekroczeniu limitu 2 mln zł płatności na rzecz jednego powiązanego kontrahenta przez okres do końca roku podatkowego w sytuacji, gdy płatnik dokonuje na rzecz podatnika dalszych wypłat podlegających tzw. reżimowi zwrotu po przekroczeniu w roku podatkowym kwoty 2 mln złotych wypłat z ww. tytułów.

W tym zakresie BCC pragnie wyrazić zaniepokojenie faktem, iż ww. wskazana nowelizacja będzie mieć zastosowanie do wypłat należności dokonywanych po 31 grudnia 2022 roku. Tym samym proponowana nowelizacja nie rozwiązuje problemów dotyczących roku 2022, które pojawiły się w związku z interpretacją przepisów, z którą spotykają się płatnicy w rozmowach z Lubelskim Urzędem Skarbowym czyli organem właściwym zakresie podatku u źródła. Urząd ten prezentuje stanowisko, zgodnie z którym na gruncie obowiązujących przepisów w trakcie roku możliwe jest tylko jednorazowe złożenie oświadczenia podstawowego w zakresie danego podatnika/płatności (a tym samym po upływie ważności tego oświadczenia należy pobierać podatek i występować o jego zwrot). Na marginesie warto zauważyć, iż niestety, analogiczną wykładnię aktualnie obowiązujących przepisów wydaje się prezentować także uzasadnienie do Projektu.

W świetle powyższego, aby uchronić firmy przed bardzo negatywnymi, poważnymi skutkami wątpliwości wynikających ze sformułowań przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2022 r., niekorzystnie interpretowanych przez właściwy urząd skarbowy, w ocenie BCC konieczne jest wydanie w trybie maksymalnie pilnym przepisów incydentalnych, zgodnie z którymi reżim przewidziany w obecnym Projekcie miałby zastosowanie także od 1 stycznia 2022 roku, a ważność oświadczeń złożonych w 2022 roku zostałaby wydłużona do końca roku podatkowego w przypadku dokonywania przez płatnika dalszych płatności w ciągu 2022 roku.

3. Limit kosztów finansowania dłużnego

BCC z zadowoleniem dostrzega proponowaną korektę brzmienia art. 15c ust.1 ustawy o CIT mającą na celu doprecyzowanie zasad kalkulacji limitu.

Jednocześnie, proponowany limit 3.000.000 zł lub 30% EBITDA jest zdecydowanie niższy niż wymagany na podstawie przepisów prawa europejskiego (3 mln EUR zgodnie z Dyrektywą Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. (dalej: Dyrektywa)). Zgodnie z art. 4 ust. 3 lit. a) Dyrektywy, możliwe jest odstąpienie od stosowania limitu 30% EBITDA poprzez uprawnienie podatnika do odliczenia nadwyżki kosztów finansowania dłużnego do kwoty 3.000.000 EUR (tzw. bezpieczna przystań).

Tymczasem Projekt nadal przewiduje jako tzw. bezpieczną przystań kwotę 3.000.000 zł. Jest więc to kwota niemal pięciokrotnie niższa aniżeli przewidziana w przepisach Dyrektywy. Z raportu Komisji Europejskiej z 19 sierpnia 2020 r. dotyczącego implementacji Dyrektywy w poszczególnych państwach członkowskich wynika, że jedynie 6 państw członkowskich zdecydowało się na przyjęcie jako bezpiecznej przystani kwoty niższej niż maksymalna dozwolona kwota, tj. 3.000.000 EUR.1 Państwa z Europy Środkowo-Wschodniej również zdecydowały się na wprowadzenie wyższych limitów.

Przykładowo, bezpieczna przystań przewidziana w przepisach węgierskich wynosi 939,810,000 HUF co według aktualnego kursu stanowi odpowiednik kwoty zbliżonej do limitu przewidzianego w Dyrektywie.

W świetle powyższego, w ocenie BCC, obowiązująca od 1 stycznia 2022 r. zmiana wzoru na liczenie limitu nadwyżki kosztów finansowania dłużnego, która może stanowić koszt uzyskania przychodów (zmiana sumy kwot 3.000.000 zł i 30% podatkowej EBITDA na alternatywę) bez jednoczesnego dostosowania kwoty bezpiecznej przystani do zasad wynikających z Dyrektywy i stosowanych przez większość państw członkowskich UE (w tym Węgry) stanowi zdecydowane pogorszenie efektywności podatkowej finansowania dłużnego, co szczególnie w związku z drastycznym wzrostem stóp procentowych oraz nadal trudną sytuacją wielu przedsiębiorców wywołaną pandemią COVID-19 może przyśpieszyć i pogłębić nadchodzące spowolnienie gospodarcze. Należy bowiem mieć na uwadze, że limit wynikający z art. 15c dotyczy nie tylko finansowania grupowego, ale także kosztów finansowania zewnętrznego, w tym bankowego. Projektowana zmiana doprowadzi do tego, że koszty uzyskania tego finansowania znacząco wzrosną, a polscy przedsiębiorcy będą w dużo gorszej sytuacji od podmiotów prowadzących działalność w innych państwach członkowskich. Spadnie więc atrakcyjność Polski jako miejsca do lokowania biznesu i inwestowania.

W związku z powyższym, BCC postuluje zwiększenie kwoty tzw. bezpiecznej przystani do równowartości kwoty 3.000.000 EUR.

4. Opodatkowanie czynności reorganizacyjnych

BCC z przykrością odnotowuje brak uwzględnienia bardzo istotnych postulatów dotyczących reżimu opodatkowania czynności reorganizacyjnych (podziały, połączenia, aporty), który w wyniku nowelizacji z października 2021 r. został istotnie zmieniony w ten sposób, że obecnie jest niezrozumiały, wewnętrznie sprzeczny i trudny do zastosowania, a także niezgodny z przepisami wspólnotowymi.

5. Spółka holdingowa

BCC pragnie zwrócić uwagę na brak uwzględnienia postulatów zgłaszanych przez spółki, których akcje są notowane na giełdach, a więc podmioty nie tylko bardzo istotne z perspektywy gospodarki, ale także poddane rygorystycznemu nadzorowi. Z perspektywy spółek giełdowych warunek weryfikacji czy nie posiadają wśród akcjonariuszy bezpośrednich lub pośrednich podmiotów z terytorium lub kraju wskazanego w art. 24m pkt 1 lit. e ustawy o CIT jest w praktyce niemożliwe do spełnienia.

Brak uwzględnienia postulatu w ww. zakresie bardzo zaskakuje, ponieważ był on zgłaszany wielokrotnie przez największe organizacje przedsiębiorców i pracodawców i Ministerstwo Finansów historycznie pozytywnie się do niego odniosło.

BCC postuluje wyłączenie ograniczeń odnoszących się do akcjonariuszy spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych lub zmodyfikowanie art. 24m ust. 1 pkt e w taki sposób, by dopuszczalne było posiadanie przez podmioty z terytorium lub kraju wskazanego w tych przepisach nie więcej niż 10% udziałów (akcji) w spółce holdingowej.

6. Podatek od przerzuconych dochodów

Z perspektywy BCC niezrozumiały – w kontekście wcześniejszych deklaracji ze strony MF – jest brak uwzględnienia postulatów, aby podatku nie stosować w przypadku, gdy płatności, które mogą stanowić jego podstawę są ponoszone na rzecz podmiotów prowadzących istotną rzeczywistą działalność gospodarczą w państwach nienależących do UE i EOG, ale niestosujących szkodliwej konkurencji podatkowej, a jednocześnie będących ważnymi partnerami handlowymi dla Polski. Chodzi w szczególności (co najmniej) o Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię i Konfederację Szwajcarską, Kanadę i Japonię. BCC postuluje wprowadzenie wyłączenia z obowiązku zapłaty podatku od przerzuconych dochodów w przypadku, gdy jego podstawą miałyby być płatności na rzecz kontrahentów z państw, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (lub co najmniej z wiarygodnych państw, niestosujących szkodliwej konkurencji podatkowej, w szczególności z Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Japonii i Konfederacji Szwajcarskiej) jeśli kontrahenci prowadzą tam istotną rzeczywistą działalność gospodarczą.

Opinia ZP BCC ws. zmian w podatku dochodowym

Dodatkowe informacje:

Agnieszka Wnuk
ekspertka BCC ds. podatku dochodowego od osób prawnych i międzynarodowego prawa podatkowego
tel. 667 661 767
e-mail: agnieszka.wnuk@bcc.org.pl

Mirosław Kasprzak
rzecznik BCC
tel. 608 529 504
e-mail: miroslaw.kasprzak@bcc.pl