Business Centre Club jednoznacznie negatywnie ocenia wniesiony przez posła PiS Marka Suskiego projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji. Naszym zdaniem, projekt nie realizuje założonych celów, a poszczególne jego normy nie są sformułowane prawidłowo lub stoją w sprzeczności z innymi elementami systemu prawnego, w tym z Konstytucją RP i innymi regulacjami wyższego rzędu, m.in. z prawem międzynarodowym.

Kluczowa z tego punktu widzenia jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. W opinii BCC, zaproponowana regulacja może zostać uznana – w całości oraz w odniesieniu do poszczególnych zapisów – za sprzeczną z zasadami ustawy zasadniczej. Projekt może być niezgodny z następującymi artykułami:

– art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z którego wywodzona jest zasada ochrony praw słusznie nabytych (zwłaszcza w odniesieniu do stosowania Projektu do podmiotów, które już uzyskały koncesję),

– art. 14 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który traktuje o zasadzie wolności prasy i innych środków społecznego przekazu (zwłaszcza w zakresie w jakim miałby ograniczyć pluralizm medialny),

– art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, mówiący o zasadzie wolności działalności gospodarczej,

– art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z którego wywodzona jest zasada ochrony wolności człowieka, tylko ze względu na ważny konkretny interes publiczny (zwłaszcza w zakresie w jakim – z jednej strony – interes ten nie został przez Projektodawcę sprecyzowany, a z drugiej strony – ochrona interesu publicznego w postaci bezpieczeństwa państwa jest już zagwarantowane innymi obowiązującymi normami u.r.t.).

Projekt zmian w ustawie o radiofonii i telewizji może być sprzeczny również z normami prawa międzynarodowego. Te są nadrzędne i mają pierwszeństwo stosowania nad zapisami projektu, z powodu ich wcześniejszej ratyfikacji. Propozycje zmian naruszają traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 49 w zw. z art. 54 TFUE) oraz Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którego 3 art. mówi o zakazie podejmowania działań sprzecznych z celem porozumienia, art. 4 p.e.o.g. tj. zakazem dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, art. 31 p.e.o.g. tj. zakazem ograniczania swobody przedsiębiorczości, art. 34 p.e.o.g. tj. nakazem stosowania norm p.e.o.g. również do spółek prawa handlowego, art. 40 p.e.o.g. tj. zakazem ograniczeń przepływu kapitału.

Oprócz Konstytucji RP i prawa międzynarodowego BCC wskazuje, iż projekt można uznać za sprzeczny z już obowiązującymi przepisami prawa polskiego, tj.:

– Kodeksem postępowania administracyjnego (art. 8 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kpa, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 735) i zasadą trwałości ukształtowanych linii orzeczniczych. Projekt ma uzasadniać i skutkować, bez jakiegokolwiek przekonującego uzasadnienia, odejście od przyjętej i funkcjonującej od lat linii orzeczniczej przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji w odniesieniu do przyznawania koncesji podmiotom kontrolowanym przez podmioty z Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Taka zmiana jest w opinii BCC nieuzasadniona,

– Prawa przedsiębiorców i dwóch zasad z nim zawartych: zasady pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania wywodzoną z art. 12 oraz zasadę pewności prawa wyrażoną w art. 14 p.p.,

– Ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2278), która z pojemnej definicji cudzoziemca wyłączyła przedsiębiorców państw – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. BCC podkreśla, że skoro w tak newralgicznym sektorze jak gospodarka nieruchomościami ustawodawca zaakceptował wyłączenie w stosunku do podmiotów z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tym bardziej bezzasadnym jest uchylenie takiego wyłączenia w sektorze radiofonii i telewizji.

Autorzy projektu wymieniają w jego uzasadnieniu następujące cele: zwiększenie bezpieczeństwa prawnego koncesjonariuszy, ochrona interesu publicznego w dziedzinie radiofonii i telewizji oraz zagwarantowanie równości praw i obowiązków dla spółek polskich i zagranicznych w tym obszarze. Podkreślają również, że „[…] obserwowane w ostatnim czasie zwiększenie zagrożeń dla interesów państwa wynikające, z tzw. działań hybrydowych państw trzecich”. W ocenie BCC, zmiana obowiązujących norm o koncesjach poprzez ograniczenie możliwości ich uzyskiwania w żadnym wypadku nie wpłynie pozytywnie na bezpieczeństwo prawne koncesjonariuszy. Przeciwnie – będzie skutkować po ich stronie powstaniem ryzyk utraty lub nieprzedłużenia koncesji w związku z ich strukturą własnościową – na którą de facto mogą mieć ograniczony wpływ.

Co do zasad równości praw i obowiązków oraz ochrony interesu publicznego, to ograniczanie praw przyznanych dotychczas nie jest korzystnym rozwiązaniem, a interes publiczny w dziedzinie radiofonii i telewizji może być chroniony w inny sposób i przy użyciu bardziej proporcjonalnych metod. Istnieją już bowiem w polskim prawie normy umożliwiające cofnięcie koncesji (np. art. 38 ust. 2 pkt l u.r.t. umożliwiający cofnięcie koncesji jeśli „rozpowszechnianie programu powoduje zagrożenie interesów kultury narodowej, bezpieczeństwa i obronności państwa lub narusza normy dobrego obyczaju”).

W uzasadnieniu do projektu czytamy, że głównym celem zmian jest uchylenie ryzyka „przejęcia kontroli nad nadawcami TV przez dowolne podmioty spoza Unii Europejskiej, w tym podmioty z państw stanowiących istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa”. W tym celu projektodawca zakłada „doprecyzowanie regulacji”, co naszym zdaniem jest zbędne, ponieważ aktualne prawo jest jasne i stosowane w sposób jednolity w odniesieniu do osób spoza granic RP i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

W konsekwencji wszystkich powyższych okoliczności, BCC nie ma wątpliwości, że regulacja ta zasługuje na zdecydowanie negatywną ocenę. Założenia zmian w ustawie o radiofonii i telewizji są wadliwe, zaś proponowane rozwiązania nieadekwatne do wskazywanych celów. BCC proponuje przerwanie prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, a w przypadku decyzji ustawodawcy o kontynuacji prac – gruntowną jego przebudowę, w tym zmiany podstaw, założeń i poszczególnych rozwiązań.

Opinia BCC do projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji

Kontakt:

dr Łukasz Bernatowicz
wiceprezes BCC
wiceprzewodniczący RDS
tel. 502 066 619
e-mail: lukasz.bernatowicz@bcc.org.pl

Emil Muciński
rzecznik, dyrektor Instytutu Interwencji Gospodarczych
Business Centre Club
tel. 602 571 395 e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl