W związku z zagrożeniem epidemicznym w Polsce i na świecie, pojawił się u wielu przedsiębiorców odruch pomagania w walce ze skutkami pandemii. Takie działania wiążą się z konkretnymi skutkami na gruncie prawa podatkowego.

Podatek VAT – zasady ogólne

Podatkiem VAT opodatkowana jest m.in. odpłatna dostawa towarów. Za taką traktowane jest również nieodpłatne przekazanie towarów, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Zaś za odpłatne świadczenie usług uznawane jest wszelkie nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Powyższe oznacza więc, że najczęściej w przypadku przekazywania darowizn przez podatników VAT, wiążą się one z konicznością uiszczenia podatku VAT z tytułu takich świadczeń. Jedynym wyjątkiem jest zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, zgodnie z którym zwalnia się nieodpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację. W przypadku takiej darowizny podatnik zachowuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, zgodnie z art. 86 ust. 8 pkt 3 ustawy o VAT.

Stawka 0% podatku VAT w darowiznach związanych z pandemią koronawirusa

Minister Finansów rozporządzeniem z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dz. U. poz. 527) obniżył czasowo stawkę VAT do 0% na ściśle określone darowizny dokonane od dnia1 1 lutego 2020 r. do dnia 31 sierpnia 2020 r. Stawkę tę stosuje się do darowizn towarów, których przedmiotem są:

1) wyroby medyczne oraz wyroby medyczne do diagnostyki in vitro w rozumieniu ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 186) lub rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, zmiany dyrektywy 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (Dz. Urz. UE L 117 z 05.05.2017, str. 1, z późn. zm.);

2) szkło laboratoryjne i aparatura laboratoryjna;

3) produkty lecznicze oraz substancje czynne w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne;

4) produkty biobójcze w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych (Dz. Urz. UE L 167 z 27.06.2012, str. 1, z późn. zm.) – wyłącznie środki dezynfekujące;

5) specjalistyczne testy diagnostyczne służące do analizy i wykrywania czynników patogennych w organizmie człowieka, wodzie, powietrzu i glebie;

6) środki ochrony indywidualnej – wyłącznie maski, osłony/szyby ochronne na twarz, gogle, okulary ochronne, kombinezony, ochraniacze na buty, czepki i rękawice.

Dodatkowym wymogiem jest, by towary te przeznaczone były na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2, na rzecz:

1) Agencji Rezerw Materiałowych – na realizację zadań ustawowych;

2) Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych – na realizację zadań statutowych;

3) podmiotów wykonujących działalność leczniczą wpisanych do wykazu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374), udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju leczenia szpitalnego wyłącznie w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Warunkiem zastosowania stawki 0% jest zawarcie pisemnej umowy darowizny między podatnikiem dokonującym dostawy towarów (tj. darowizny na wyżej określonych warunkach) oraz podmiotem uprawnionym do jej otrzymania, z której wynika, że dostarczane towary będą wykorzystane zgodnie powyższymi celami.

W związku z zastosowaniem konstrukcji ze stawką 0%, podatnicy zachowują prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem lub wytworzeniem towarów będących przedmiotem darowizny.

Do każdej innej darowizny, która nie spełnia wymogów określonych w rozporządzeniu, należy zastosować zasady ogóle, opisane na początku.

Podatek dochodowy – zasady ogólne

Do tej pory istniała (i dalej istnieje) możliwość odliczenia od podatku m.in. darowizn przekazanych na cele określonych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele, – w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 10% dochodu (limit dla podmiotów rozliczających się podatkiem dochodowym od osób fizycznych według skali podatkowej wynosi 6%). Limit ten dotyczy wszystkich darowizn, o których mowa odpowiednio w art. 18 ust. 1 pkt 1, 7 i 8 PDOP oraz art. 26 ust. 1 pkt 6 PDOF.

Jednocześnie wartość takiej darowizny NIE STANOWI kosztu uzyskania przychodu, za wyjątkiem przekazania produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje (art. 16 ust. 1 pkt 14 PDOP oraz art. 23 ust. 1 pkt 11 PDOF).

Reasumując, co do zasady darowizny nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, ale darowizny dokonane na rzecz pożytku publicznego można odliczyć od dochodu w zeznaniu rocznym – o ile podatnik wykazuje w danym roku dochód.

Zmiany w podatkach dochodowych w związku z pandemią koronawirusa

Ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568) wprowadzono szereg zmian w podatkach dochodowych związanych z pandemią koronawirusa, między innymi dodano nową możliwość rozliczania darowizn.

Zgodnie z nowowprowadzonym art. 38g PDOP oraz art. 52n PDOF od podstawy opodatkowania w celu obliczenia podatku lub zaliczki podatnik może odliczyć nieodliczone na podstawie dotychczasowych przepisów darowizny przekazane od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 września w 2020 r. na przeciwdziałanie COVID-19, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19:
1) podmiotom wykonującym działalność leczniczą, wpisanym do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy o COVID-19;
2) Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych;
3) Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej.

W przypadku takich darowizn przekazanych:

1) do dnia 30 kwietnia 2020 r.– odliczeniu podlega kwota odpowiadająca 200% wartości darowizny;

2) w maju 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca 150% wartości darowizny;

3) od dnia 1 czerwca 2020 r. do dnia 30 września 2020 r. – odliczeniu podlega kwota odpowiadająca wartości darowizny.

Z odliczenia darowizn będą mogły skorzystać osoby fizyczne rozliczające podatek dochodowy według skali podatkowej, podatkiem liniowym, jak również rozliczające zryczałtowany podatek dochodowy (dodanie art. 57b w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym; wartość darowizny, powiększoną na zasadach analogicznych, podatnik może odliczyć od przychodu).

Opodatkowanie darowizn związanych z koronawirusem

Ekspert:

Joanna Bobrowska
Doradca podatkowy
Nr wpisu 01633

Kontakt dla mediów:

Emil Muciński
rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
tel. 602 571 395, 22 58 26 113
e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl