RAPORT GOSPODARCZEGO GABINETU CIENI BCC – PRAWO GOSPODARCZE: Rząd powinien w sposób zdecydowany przeciwdziałać spekulacjom na rynku energetycznym

07.11.2022
RYSZARD KALISZ, minister ds. prawa gospodarczego w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC

W latach 1987 – 2007 wykonywał zawód adwokata. Ekspert w obradach „Okrągłego Stołu” (1989), zastępca Przewodniczącego Trybunału Stanu (1993-1995), współtwórca przepisów Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP (1997-2000), Szef Kancelarii Prezydenta (1998-2000), Członek Rady Bezpieczeństwa Narodowego (2000-2005), Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji RP (2004-2005). Poseł na Sejm IV, VI i VII kadencji (2001-2015).

 601 884 411  ryszard.kalisz@bcc.org.pl

 

REKOMENDACJE DLA RZĄDU 

  1. Walka z inflacją – We wrześniu 2022 r. inflacja w Polsce przekroczyła 17 proc., znacznie przekraczając oczekiwania Rady Polityki Pieniężnej, aczkolwiek wpisując się w przewidywany przez ekonomistów trend. To najwyższy odczyt od lutego 1997 r. Drożeją przede wszystkim paliwa, żywność, oraz użytkowanie mieszkania, a więc dobra podstawowe dla wszystkich Polaków. W trakcie ostatniego posiedzenia RPP nie zapadła decyzja o zwiększeniu stóp procentowych, co jest odpowiedzialnym krokiem i powinno zostać utrzymane jako praktyka. Bezustanne uderzanie w setki tysięcy posiadaczy kredytów nie przyniosło oczekiwanych skutków w postaci zatrzymania wzrostu inflacji. Narodowy Bank Polski opublikował już założenia polityki pieniężnej na rok 2023, w których podtrzymano cel inflacyjny na poziomie 2,5 % z odchyleniem na poziomie 1 procenta. Rzecz jasna jest to cel kompletnie abstrakcyjny, gdyż według prognoz ekonomistów inflacja powinna osiągnąć swój szczyt dopiero na początku przyszłego roku.
  2. Zabezpieczenie rynku energetycznego – 27 września został uruchomiony gazociąg Baltic Pipe, projekt ponad podziałami politycznymi, jako koncept i inwestycja prowadzony przez wiele lat. To krok w dobrą stronę – uniezależnienia się od rosyjskiego gazu, na poczet tego sprowadzanego z Norwegii. Problemem jest jednak zakontraktowanie dostaw – rząd polski zaniedbał potrzebę podpisania umów z dostarczycielami gazu, w związku z czym będziemy zmuszeni za gaz zapłacić znacznie więcej niż mogliśmy. Niedopatrzenia sięgają tak naprawdę ostatnich 6 lat, kiedy  było już wiadomo, że Baltic Pipe zostanie otwarty, kolejni ministrowie z ramienia Prawa i Sprawiedliwości oraz Solidarnej Polski nie decydowali się na zakontraktowanie dostaw odpowiednio wcześniej. Kolejnym problemem jest kwestia dostaw węgla. Słusznie nałożone unijne embargo na rosyjski węgiel spowodowało gwałtowny wzrost cen na rynku światowym. Podobnie jak w przypadku gazu, polski rząd nie przygotował się na możliwość zaprzestania dostaw węgla z Rosji na poczet innych eksporterów. Szczególnym trudnościom w tej kwestii muszą sprostać samorządy – pozostawione często same sobie, bez dopłat z rządu, a skazane na podwyżki rzędu 700-800% od dostawców regionalnych. Rząd powinien w sposób zdecydowany przeciwdziałać spekulacjom na rynku energetycznym i gruntownie przemyśleć współpracę na linii samorządy – spółki energetyczne.
  3. Zwiększenie natężenia i skali wsparcia dyplomatycznego dla Ukrainy – w świetle zbrodniczych ataków, kierowanych wyłącznie przeciw ludności cywilnej miast ukraińskich, rząd polski powinien stanowczo i zdecydowanie działać na rzecz zbliżenia Ukrainy z NATO i Unią Europejską. Najistotniejsza jest kwestia współpracy humanitarnej i wojskowej, choć nie należy również bagatelizować kwestii gospodarczych.

 

OCENA DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ RZĄDU W ZAKRESIE PRAWA GOSPODARCZEGO 

Pozytywy: 

  1. Projekt ustawy o zasadach realizacji programów wsparcia przedsiębiorców w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022-2024. Projekt wprowadza możliwość przyjęcia przez Radę Ministrów programów pomocowych w celu udzielenia wsparcia finansowego określonym grupom przedsiębiorców, w przypadku których prowadzenie działalności gospodarczej jest zagrożone z uwagi na dynamiczny wzrost kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, wynikających z sytuacji na rynku energii. Rząd dla przedsiębiorców będzie przygotowywał programy pomocowe w formie uchwały. Wsparcie będzie udzielone na wniosek przedsiębiorcy, na pokrycie zwiększonych kosztów prowadzenia działalności przez wzrost cen energii elektrycznej oraz gazu ziemnego.
  2. Polska obok Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii jest jednym z największych dostawców uzbrojenia dla Ukrainy.  W ostatnich miesiącach znacznie wzrosła ilość obiecanej pomocy wojskowej dla Ukrainy, w tym broni ciężkiej. Różnica między tym, co obiecano a tym, co dostarczono, jest jednak czasem bardzo duża — zauważono w raporcie Ukraine Support Tracker Instytutu Gospodarki Światowej. Dane pokazują, że Polska dostarczyła 100 proc. tego, co obiecała.

 

Zagrożenia: 

  1. Nieumiejętna polityka rządu poprzez wprowadzanie cen maksymalnych za zużycie energii. Ekonomiści już zwracają uwagę, że wprowadzenie cen maksymalnych będzie wymagało rekompensat dla sprzedawców prądu, a te rekompensaty będą finansowane przychodami wytwórców energii, a jeżeli ich nie starczy- to z budżetu czyli z pieniędzy podatników.
  2. Ustawa całkowicie znosząca tzw. obligo giełdowe, a więc obowiązek sprzedaży wyprodukowanej energii przez giełdę, została już przyjęta przez Sejm i czeka na rozpatrzenie przez Senat. Uczestnicy rynku z obawą patrzą na te zmiany, tym bardziej że od stycznia — jeśli nie będzie żadnych opóźnień — ruszyć ma Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego. Do NABE włączone zostaną elektrownie węglowe wydzielone ze wszystkich czterech kontrolowanych przez państwo grup energetycznych: PGE, Enei, Tauronu i Energi (Grupa Orlen). Powstanie więc jeden podmiot, który skupi aż 73 bloki węglowe, odpowiadające za produkcję około 70 proc. krajowej energii elektrycznej. Obroty na Towarowej Giełdzie Energii spadną tak znacząco, że kształtowane tam ceny nie będą żadnym punktem odniesienia. W takich warunkach wielki monopolista, NABE, będzie mógł ustalać ceny, jakie tylko chce, i sprzedawać energię komu chce, bez żadnej kontroli.
  3. Kontrowersyjna danina Ministra Sasina – podatek od nadzwyczajnych zysków, który to nie jest nowym pomysłem. Optuje za tym Bruksela, jednak według propozycji Komisji Europejskiej miałby on objąć wyłącznie firmy energetyczne. Kwestia poszerzenia obowiązku podatkowego o inne duże firmy, jak banki czy nawet spółki gamingowe, budzi duże kontrowersje. To nie są nadzwyczajne zyski. Te zyski są potrzebne po to, żeby firmy dostosowały się do wyższego poziomu cen. Według Rady Przedsiębiorczości nowa danina doprowadzi „do fali niekontrolowanych bankructw i uderzy w polską gospodarkę”.
COPYRIGHTS BCC
CREATED BY 2SIDES.PL